10.5 Επιστημονικές περιοχές αριστείας
Το Διάγραμμα 10.5.1 παρουσιάζει, ανά έτος, την κατανομή των ελληνικών δημοσιεύσεων σε περιοδικά ανοικτής πρόσβασης DOAJ/Gold στα έξι κύρια επιστημονικά πεδία για όλη τη διάρκεια της δεκαπενταετίας 2004-2018. Οι περισσότερες δημοσιεύσεις από ελληνικούς φορείς ανήκουν στο επιστημονικό πεδίο “Natural Sciences” (54,8% για το 2018), ενώ δεύτερο κατά σειρά είναι το επιστημονικό πεδίο “Medical & Health Sciences”, το οποίο καταλαμβάνει ποσοστό 35,6% το 2018. Το επιστημονικό πεδίο “Engineering and Technology” έχει την τρίτη θέση με 16,4% το 2018, και ακολουθούν τα επιστημονικά πεδία “Social Sciences” με μερίδιο 5,1% και “Agricultural Sciences”, με 2,5%. Το επιστημονικό πεδίο “Humanities” έχει το χαμηλότερο μερίδιο, 1,0%. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι ο χαμηλός αριθμός δημοσιεύσεων στο επιστημονικό αυτό πεδίο είναι αναμενόμενος, δεδομένου ότι τα χαρακτηριστικά της έρευνας και των δημοσιεύσεων στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες είναι αρκετά διαφορετικά από αυτά των υπολοίπων: οι ρυθμοί έρευνας και δημοσιεύσεων είναι πιο αργοί, μεγάλη σημασία ως μέσο επιστημονικής επικοινωνίας διατηρούν ακόμη οι δημοσιεύσεις μονογραφιών, ενώ πλήθος άρθρων δημοσιεύονται και σε γλώσσες εκτός της Αγγλικής.
Αναλυτικότερα, η παραγωγή των δημοσιεύσεων από ελληνικούς φορείς σε περιοδικά ανοικτής πρόσβασης στις υποκατηγορίες των έξι κύριων επιστημονικών πεδίων παρουσιάζεται για την τελευταία πενταετία (2014-2018) στο Διάγραμμα 10.5.2.
Στο Διάγραμμα 10.5.3 απεικονίζεται ο σχετικός δείκτης απήχησης που παρουσιάζουν οι δημοσιεύσεις από ελληνικούς φορείς σε περιοδικά ανοικτής πρόσβασης DOAJ/Gold την πενταετία 2014-2018 στα έξι κύρια επιστημονικά πεδία. Ο δείκτης υπολογίζεται μετά από «κανονικοποίηση» με τη χρήση εξειδικευμένου λογισμικού που ανέπτυξε το ΕΚΤ και συγκρίνει την απήχηση των δημοσιεύσεων ελληνικών φορέων που εντάσσονται σε ένα επιστημονικό πεδίο σε σχέση με την απήχηση που παρουσιάζουν στο ίδιο πεδίο οι δημοσιεύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Σχετικός δείκτης απήχησης μεγαλύτερος από 1 υποδηλώνει ότι η απήχηση των δημοσιεύσεων είναι μεγαλύτερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Οι σχετικοί δείκτες απήχησης την πενταετία 2014-2018 υπερβαίνουν τον παγκόσμιο μέσο όρο στα επιστημονικά πεδία “Natural Sciences”, “Humanities”, “Social Sciences” και “Medical & Health Sciences” με τιμές που κυμαίνονται από 1,70 έως 1,01.
Ενδιαφέρον για την ελληνική επιστημονική δραστηριότητα έχουν οι εξειδικευμένες θεματικές περιοχές των έξι κύριων επιστημονικών πεδίων στις οποίες οι δημοσιεύσεις ανοικτής πρόσβασης από ελληνικούς φορείς έχουν μεγαλύτερη απήχηση από το μέσο όρο των αντίστοιχων δημοσιεύσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι περιοχές αυτές για την πενταετία 2014-2018 παρουσιάζονται στο Διάγραμμα 10.5.4.
Το Διάγραμμα 10.5.5 παρουσιάζει, συνδυαστικά, για τα έξι κύρια επιστημονικά πεδία και τις υποκατηγορίες τους, αφενός την επιστημονική παραγωγή μιας χώρας σε δημοσιεύσεις (μικρή – μεγάλη δραστηριότητα), όπως καταγράφεται από τον Δείκτη Δραστηριότητας (Activity Index), αφετέρου την αριστεία των δημοσιεύσεων αυτών όπως καταγράφεται από τον σχετικό δείκτη απήχησής τους (μικρή – μεγάλη απήχηση). Πιο συγκεκριμένα, ο Δείκτης Δραστηριότητας συγκρίνει την επιστημονική παραγωγή μιας χώρας με την παγκόσμια παραγωγή ανά εξειδικευμένη θεματική περιοχή. Ο δείκτης κυμαίνεται από -100 ως 100. Η τιμή 0 υποδηλώνει απόλυτη ισορροπία στη σχέση εγχώριας και παγκόσμιας παραγωγής δημοσιεύσεων. Θετικές τιμές (με μέγιστη το 100) υποδηλώνουν μεγαλύτερη δραστηριότητα της εγχώριας παραγωγής σε σχέση με την παγκόσμια παραγωγή ενώ αρνητικές τιμές (με ελάχιστη το -100) υποδηλώνουν το αντίθετο.
Ο συνδυασμός των δύο αυτών δεικτών αποτυπώνεται ανά τεταρτημόριο στο ακόλουθο διάγραμμα. Στο επάνω δεξιά τεταρτημόριο καταγράφονται οι θεματικές περιοχές στις οποίες η Ελλάδα εμφανίζει μεγαλύτερη εξειδίκευση στην παραγωγή δημοσιεύσεων σε σχέση με την παγκόσμια παραγωγή και οι οποίες εμφανίζουν αριστεία (Υψηλή δραστηριότητα - Υψηλή απήχηση), υποδηλώνοντας συγκριτικό πλεονέκτημα για τη χώρα. Στο επάνω αριστερά τεταρτημόριο καταγράφονται οι εξειδικευμένες θεματικές περιοχές στις οποίες η Ελλάδα έχει μικρή δραστηριότητα σε σχέση με την παγκόσμια παραγωγή διακρίνονται όμως για την αριστεία (Χαμηλή δραστηριότητα - Υψηλή απήχηση), υποδηλώνοντας σημαντική δυναμική.
Στον συνδυασμό «Υψηλή δραστηριότητα - Υψηλή απήχηση » (επάνω δεξιά τεταρτημόριο), ενδεικτικά, οι θεματικές περιοχές “Meteorology & Atmospheric Sciences” και “Environmental Sciences” του επιστημονικού πεδίου “Natural Sciences” καταγράφουν τον υψηλότερο σχετικό δείκτη απήχησης (1,90 και 1,92) με δείκτη δραστηριότητας 91,98 και 41,17, αντίστοιχα.
Η απήχηση των δημοσιεύσεων σε περιοδικά ανοικτής πρόσβασης στα έξι κύρια επιστημονικά πεδία παρουσιάζεται στο Διάγραμμα 10.5.6. Στο διάγραμμα αυτό παρουσιάζονται για την πενταετία 2014-2018 και για κάθε επιστημονικό πεδίο, ο αριθμός των δημοσιεύσεων και των αναφορών και ο σχετικός δείκτης απήχησης ανά κατηγορία φορέων.
